|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Azja południowo-wschodnia ojczyzna zapomnianych piękności Autor: Zbigniew Olszowy Trzymając ryby w akwarium, staramy się, by nasze zwierzęta i rośliny czuły się jak najlepiej. Aby osiągnąć ten cel, staramy się stworzyć w akwarium warunki jak najbardziej zbliżone do naturalnych, występujących w miejscu występowania naszych podopiecznych. W cyklu artykułów, który właśnie zaczynamy, zamierzamy opisać warunki panujące w różnych biotopach, z których pochodzą nasze ryby. Artykuły te adresujemy do rzeszy średnio zaawansowanych akwarystów, którzy mają ambicję stworzenia, podobnie jak autorzy tych artykułów, pięknego i zdrowego akwarium biotopowego. Pierwsze ryby akwariowe i tradycja nowożytnej akwarystyki pochodzą z Chin. Zwyczaj trzymania ryb w specjalnie przeznaczonych do tego naczyniach doprowadził w Chinach do wyselekcjonowania już w VII-VIII w. z karasia ( Carassius auratus ) jego odmiany zwanej obecnie złotą rybką, której hodowla kwitnie w wielu krajach do dzisiaj. Nie darmo jednymi z pierwszych rybek tropikalnych sprowadzonych do Europy były wielkopłetwy wspaniałe ( Macropodus opercularis ), pochodzące między innymi z wód Chin. Rozpocznę zatem cykl artykułów od opisu biotopów i sposobu założenia zbiorników biotopowych odtwarzających wody różnych środowisk występujących w Azji. Robiąc pierwsze przymiarki do stworzenia zbiornika biotopowego, zwykle zaczyna się od określenia właściwości fizyko-chemicznych wody dostępnej w kranie i porównania ich z wodą występującą w biotopie ryb i roślin, które zamierzamy hodować. Ten etap często determinuje nasz wybór, gdyż mając w kranie wodę np. o wysokich pH i twardości, zdecydujemy się raczej na ryby żyjące w takiej wodzie niż na zakup ciągle dosyć drogiego sprzętu do jej uzdatnienia. Można oczywiście spróbować pominąć ten etap rozpoznania, ale wtedy ryzykuje się z pozoru niewytłumaczalne śmierci ryb i roślin, które osiedliliśmy w zbiorniku, i brak spodziewanego potomstwa naszych podopiecznych, mimo że osiągnęli odpowiedni wiek oraz rozmiary, a nawet wielokrotnie odbyli tarło. Dotyczy to, co prawda raczej przypadków skrajnych, to znaczy takich, gdy woda swoimi parametrami skrajnie odbiega od warunków występujących w odtwarzanym biotopie albo, gdy mamy do czynienia ze skrajnie wrażliwymi stworzeniami. Dla jasności sytuacji, zanim podejmie się decyzję, warto zmierzyć przynajmniej pH, twardość węglanową i ogólną wody, którą mamy w kranie. Dla ogólnej orientacji, jaką wodę mamy do dyspozycji, wystarczają nawet najprostsze i najtańsze testy dostępne w sklepach zoologicznych. Nie wszyscy będą oczywiście mierzyli takie parametry jak przewodnictwo elektryczne i zawartość poszczególnych jonów w wodzie, by jak najwierniej oddać warunki fizyko-chemiczne wody z odtwarzanego biotopu, gdyż najczęściej jest to zbędny wysiłek. Idealnie byłoby, gdyby podstawowe parametry wody w kranie pokrywały się z właściwościami wody w biotopie, który mamy zamiar odtworzyć, jednak zwykle wystarcza, gdy są tylko podobne. Uzdatnienie wody, która ma właściwości podobne do wody występującej w odtwarzanym biotopie, zwykle nie wymaga wielkich nakładów, a niewielkie odchylenia od parametrów występujących w naturze są zwykle tolerowane przez naszych podopiecznych i nie przeszkadzają im w zdrowym życiu i rozmnażaniu się, choć skłamałbym, gdybym nie napisał, że istnieją wyjątki od tej reguły, które wymagają wody od dokładnie dopasowanych specjalnie dla nich parametrach. Azja. Azja jest kontynentem największych kontrastów: znajdują się tam najwyższe na Ziemi góry, jezioro najgłębsze (Bajkał) i największe (Morze Kaspijskie), a jednocześnie wielkie pustynie. Występują wszystkie rodzaje klimatu: od polarnego po tropikalny wraz z jego lokalną odmianą, klimatem monsunowym. To właśnie ten klimat kształtuje warunki wodne na wielkich i interesujących z akwarystycznego punktu widzenia obszarach Indii, Azji południowo-wschodniej i Chin. Dla dokładnego dobrania organizmów do akwarium odtwarzającego interesujący nas biotop niestety nie wystarcza samo stwierdzenie, że ryby i rośliny występują na tym samym obszarze geograficznym i w danym jeziorze lub rzece. Wszak na tym samym obszarze może występować i często występuje, wiele środowisk, w których mamy różne, często bardzo odmienne warunki fizyko-chemiczne wody, a co za tym idzie - różne zespoły ryb, roślin i innych organizmów żywych. Inne ryby będą występowały w górnym biegu tej samej rzeki, a inne w dolnym, mało tego - jedne gatunki będą żyły w tej samej rzece w głównym nurcie, a inne przy brzegach. Zupełnie inne rośliny i zwierzęta będą występowały w płytkim bajorze położonym niedaleko jeziora, w którym z kolei spotkamy już zwykle dużo bardziej wymagające ryby. Inny zespół roślinno-zwierzęcy znajdziemy w wartkim potoku, który może do wspomnianego już jeziorka wpływać, a zupełnie inny w wolno płynącej rzece wypływającej z tego samego jeziora. Jeszcze inaczej będzie wyglądać życie na polu ryżowym zalanym wodą i w rowach nawadniających, to pole, a położonych nad wspomnianą już rzeką. Warunki wodne mogą się diametralnie zmieniać nawet w tym samym zbiorniku w zależności od pory roku. Doskonałym przykładem zróżnicowania warunków jest Ganges, który ma źródła w Himalajach, a kończy bieg, tworząc rozległą deltę uchodzącą do Zatoki Bengalskiej. U źródeł ma czystą, lodowato zimną, wartko płynącą, doskonale natlenioną wodę, a u ujścia wraz z Brahmaputrą mętne wody niosą ogromną ilość materiału skalnego i mają temperaturę typową dla wszystkich wód tropikalnych. Udało mi się znaleźć w literaturze i internecie informacje na temat kilku biotopów występujących w Azji południowo-wschodniej i Indiach. Wody Tajlandii, Malezji i Indonezji. W głębi lądu woda jest zwykle miękka, o niskiej przewodności rzędu 5-80 µS, pH-5,5 i temperaturze ok. 30°C, na wybrzeżu ma już ślady soli morskiej, a jej przewodnictwo wzrasta do wartości rzędu 3000 µS, pH wynosi około 6. Z ryb (wg Maylanda) w głębi lądu żyją: badisy błękitnopłetwe ( Badis badis ), razbory (między innymi Hengela i klinowa), wężogłowce ( Channa ). Bliżej morza ryby te ustępują miejsca szczupakogłowom ( Luciocephalus ) i różnym gatunkom babek. Na wschodzie Półwyspu Malajskiego znaleziono między innymi razbory Hengela i klinową, ponadto występują tu również Tetraodon leiurus , Pristolepis fasciata , Nandus sp, Kryptopterus bicirrhis , Dermogenys pusilla , Rasbora argyrotaenia , R. Daniconius, czy Trichopsis vittata . W tamtejszych wodach występują także bojowniki wspaniałe ( Betta splendens ), bocje wspaniałe ( Botia macracanthus ), grubowargi dwubarwne ( Epalzeorhynchos bicolor syn. Labeo bicolor ) wielkopłetwy wspaniałe ( Macropodus opercularis ), piskorki ( Pangio sp.), gurami mozaikowe ( Trichogaster leeri ), gurami dwuplamiste ( Trichogaster trichopterus ). Na Borneo, w rzekach Skrang i Kerangan, Maylandowi nie udało się oznaczyć twardości przy pomocy standardowych odczynników, a zmierzone przewodnictwo było na poziomie 10-20 µS, pH wahało się między 6 a 6,5, pomiar wykonano w temperaturze 26,5°C. Ladiges z kolei na Sumatrze stwierdził twardość 2,4 dGH i pH =6,15. Oba te pomiary sugerują ekstremalnie niską zawartość soli mineralnych w wodzie. Wodę o skrajnie niskiej twardości potrzebuje np. pochodzący stamtąd gurami czekoladowy ( Sphaerichthys osphromenoides ), który właśnie tam występuje w naturze. Większość ryb z tego regionu jednak doskonale czuje się i rozmnaża nawet w wodzie średnio twardej o typowej dla naszych zbiorników temperaturze około 26°C. Sumatra jest chyba najlepszym przykładem, jak bardzo mogą być zróżnicowane środowiska na stosunkowo niewielkim obszarze. Na wschodzie wyspy występują obszary równin z wolno płynącymi rzekami i bagnami, gdzie temperatura wody w skrajnych wypadkach osiąga nawet prawie 40°C, a z drugiej strony, na zachodnim wybrzeżu wyspy spotykamy wartko płynące rzeki górskie ze stosunkowo zimną, dobrze natlenioną wodą, w których żyją między innymi ryby z rodzaju Gastromyzon . Ponadto człowiek zawlekł tam gupika ( Poecilia reticulata ) i gambuzję ( Gambusia sp.) w celu zwalczania larw komara, ryby te, jak się okazuje, zjadają rureczniki i wylęg rodzimych ryb zamiast larw komara. Rośliny dominujące w tamtejszych wodach, to różne gatunki kryptokoryn, limnophili, nadwódek, barklaje, nurzańce, lotosy, a ponadto paprocie i mchy. Sulawesi (Celebes) ma faunę i florę odmienną od pozostałych wysp indonezyjskich, poza półdzióbkami i Marosatherina ladigesi nie są znane żadne ryby akwariowe stamtąd pochodzące. Nie są znane mi również dokładne opisy biotopów i parametrów wody, jakie tam występują. Z okolic tych wysp znamy za to wiele stworzeń hodowanych w akwariach morskich, ale to temat na zupełnie inny artykuł zupełnie innego autora. W Chinach, które powinny być chyba omówione osobno i które są stosunkowo słabo poznane z punktu widzenia akwarystyki, na południu występują ryby, przy hodowli których nie należy podnosić temperatury powyżej 26°C i pH około 6,0-6,5. Temperatura w tym rejonie nie spada poniżej 8-10°C. W akwarium z rybami i roślinami z tego regionu można z powodzeniem zrezygnować z ogrzewania. Ryby labiryntowe w Azji zasadniczo występują w wodach stojących lub niezbyt szybko płynących, co zasadniczo pokrywa się z biotopem pól ryżowych i bajor występujących w dżungli. W Azji ryby labiryntowe jako jedne z nielicznych opanowały małe zbiorniki śródleśne, w których parametry wody w zależności od obszaru występowania ulegają gwałtownym dobowym zmianom albo mają stale bardzo wysoką temperaturę (Cejlon), a same zbiorniki czasami wysychają, niektóre gatunki w nich żyjące, np. łaziec ( Anabas testudineus ), opanowały technikę przemieszczania się pomiędzy takimi wysychającymi zbiornikami. Bojowniki ( Betta sp.), prętniki karłowate, ( Colisa lalia ), gurami ( Trichogaster sp.) są wspaniałymi rybami wybaczającymi wiele błędów i świetnie nadają się do hodowli w zbiornikach, odtwarzających właśnie ten biotop. Uzupełnienie takiego akwarium o kawałek korzenia, kępę mchu go obrastającą, jakieś paprocie ( Ceratopteris sp, Microsorum sp.), kryptokoryny (czyli zwartki - ( Cryptocoryne sp.), barklaje, limnofilie, wyrastające nad wodę nadwódki ( Hygrophila sp.) i nurzańce ( Vallisneria ) daje wrażenie rzeczywistego zbiornika, który znaleźliśmy gdzieś w dżungli. Pola ryżowe i rowy je zasilające, to biotopy wytworzone przez człowieka, w którym rośliną dominującą jest uprawiany tam ryż. Są to płytkie, sztucznie nawadniane zbiorniki wodne, charakteryzujące się okresami dużego zmętnienia, silnym nagrzewaniem się w ciągu dnia oraz występującymi w związku z tym znacznymi deficytami tlenu. Gdyby nie obecność w nich ryb labiryntowych stałyby się największą na świecie fabryką komarów i innego robactwa. Często zasiedla się je dodatkowo rybami jajożyworodnymi z rodziny ( Poeciliidae ), które podobnie jak ryby labiryntowe powinny żywić się larwami komara. Niestety, jak pokazuje doświadczenie, sprowadzeni w celu tępienia larw komara goście z Ameryki, wolą raczej zajadać się masowo występującymi tam skąposzczetami z rodzaju Tubifex i larwami ryb labiryntowych. Niektóre z ryb występujących na polach ryżowych są również pożywieniem dla ludności zamieszkującej tamte tereny. Liczba ryb labiryntowych występujących na polach ryżowych jest w sposób naturalny regulowana przez drapieżne żmijogłowowate ( Channidae ), które się nimi żywią. Ryby te są dużymi (niektóre gatunki dochodzą do 1 metra długości), żarłocznymi drapieżnikami, żywiącymi się innymi rybami i podobnie jak ryby labiryntowe opanowały umiejętność oddychania powietrzem atmosferycznym. Do pól ryżowych woda jest dostarczana rowami nawadniającymi, w których często spotyka się różne gatunki razbor i brzanek, a obrazu całości dopełniają szczupieńczyki. Roślinność występująca w obu tych biotopach jest podobna pod względem składu gatunkowego; dominują w nich różne gatunki kryptokoryn, limnofili, nadwódek, a także barklaje, nurzańce, lotosy, paprocie i mchy. Moje propozycje obsad akwarium biotopowego z rybkami z Azji południowo-wschodniej. Akwarium z południowoazjatyckimi rybami karpiowatymi I. Typ akwarium: Umiarkowanie ciepłe, temp. wody 18-21°C, niektóre gatunki znoszą przejściowo spadek do 12°C. Rośliny: Nawódka wielonasienna, tatarak trawiasty, nurzaniec śrubowy, sadzone niezbyt gęsto, bo ryby żyjące w tym akwarium lubią pływać w wolnej przestrzeni. Jeśli nie będzie ryb kopiących, można użyć roślin o pierzastych liściach. Ryby: Nadają się brzanki różowe, danio pręgowane (danio nie znoszą niskiej temperatury), kardynałki. Wszystkie te ryby są gatunkami stadnymi. Wymagają wody czystej, niezbyt „starej”, oświetlonej słońcem. Urządzenie: Krajobraz potoku, średni piasek, płaskie kamienie. Wierzchnią warstwę warto dobrze wypłukać, brzanki z reguły kopią w podłożu. Żywienie: Ryby przyjmują wszelkie dostępne rodzaje pokarmu. Oczywiście zalecałbym podawanie żywego planktonu i co jakiś czas niedrapieżnych larw owadów. Akwarium z południowoazjatyckimi rybami karpiowatymi II. Typ akwarium: Umiarkowanie ciepłe, 20-23°C, okresowo może być cieplej, a niektóre gatunki znoszą przejściowo spadek temperatury nawet do 18°C. Wymagana jest przejrzysta często podmieniana, dobrze natleniona woda. Rośliny: Nie zaleca się roślin o pierzastych liściach, gdyż niektóre z ryb wybranych do tego akwarium chętnie kopią. Należy wybrać rośliny takie jak: nurzaniec śrubowy, tatarak trawiasty, nadwódka wielonasienna, różne inne nadwódki, aponogeton kędzierzawy, można użyć również, niektórych gatunków lotosów i kryptokoryn. Sadząc rośliny, należy zostawić rybom wolne przestrzenie do pływania. Ryby: Trzyma się w niewielkich stadkach z niewielką przewagą samców. W akwarium można umieścić: brzankę odeską, kropkowaną, zieloną, różową, sumatrzańską (ta ostatnia jest wrażliwa na spadek temperatury), purpurową, pięciopręgą, glonojada syjamskiego, ryby z rodzaju Danio . Oczywiście tak dużą liczbę gatunków racjonalnie da się trzymać tylko w bardzo dużym zbiorniku, zazwyczaj trzeba ograniczyć się do kilku z nich. Do tego akwarium można wpuścić jeszcze grubowargi dwubarwne lub zielone, ale należy pamiętać, że te ryby wzajemnie się zwalczają, a ponadto osiągają dość duże rozmiary. Hodowca, którego spotkałem w Niemczech, twierdził, że można trzymać te grubowargi w grupach powyżej 5 sztuk w dużym zbiorniku, gdyż wtedy agresja wewnątrzgatunkowa rozkłada się w całym stadzie równomiernie. Urządzenie: Krajobraz zatoki, średni piasek ewentualnie warstwa torfu. Wierzchnia warstwa podłoża musi być dobrze przemyta ze względu na upodobanie niektórych gatunków do kopania w podłożu. Żywienie: Ryby przyjmują wszelkie rodzaje pokarmu, zalecany jest dodatek roślinnych, w przeciwnym wypadku ryby będą objadać delikatne rośliny. Akwarium z południowoazjatyckimi rybami karpiowatymi z rodzaju Rasbora . [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Podobne
|