WYKŁAD 2     (15.10.98.) 

AUGUST COMTE (1798 – 1857)

Dzieło:

„Kurs filozofii pozytywnej”

·         Comte był jednym z głównych przedstawicieli pozytywizmu

·         Comte stworzył termin „socjologia”, dlatego nazywa się go ojcem socjologii

·         Wprowadził pojęcie metoda pozytywna – jako sposób patrzenia na świat, aby go poznawać i nad nim panować, by go zmieniać, budować wg swego uznania w sposób możliwie najlepszy

·         W jego obrazie rzeczywistości społecznej można dostrzec pozytywistyczną wizję „wojny wszystkich ze wszystkimi”

·         Wzory naturalistyczne powinny być podstawą do budowania naukowej socjologii;

·         Źródła zdobywania wiedzy przez badacza socjologa:

Przy zdobywaniu wiedzy należy wykorzystać doświadczenia nauk przyrodniczych

(wzory naturalistyczne):

-          obserwacja – oparta na minimalnej wstępnej teorii (inaczej nie miałaby żadnego sensu)

-          eksperyment – zdobywanie wiedzy, aby zastąpić ją wiedzą eksperymentalną

-          porównanie – wg metody historycznej, porównywanie danych z różnych okresów historycznych, porównywanie różnych faz

·         Comte stworzył swoją ewolucjonistyczną wersję rozwoju społecznego. Ponieważ wywodził socjologię z biologii, jego teoria ewolucji była oparta na ontogenezie. Trzy fazy rozwoju człowieka (dzieciństwo, dojrzałość, dorosłość) przeniósł on na fazy rozwoju społecznego:

a)       faza teologiczna (dzieciństwo) - oparta na wojsku,

b)       faza metafizyczna (dojrzewanie) - dominują tu abstrakcyjne pojęcia, abstrakcyjne siły, otwiera ona możliwość spekulacji myślowej,

c)       faza naukowa (dorosłość) - najważniejsza jest wiedza o rzeczywistości materialnej i zdobycie możliwości władania tą rzeczywistością;

wiodącymi osobami w tej fazie są zarządcy przemysłowi, a władzę sprawują naukowi moraliści.

·         Klasyfikacja nauk wg Comte’a;

od ogólnych do szczegółowych

-          ogólne – najmniejsze zastosowanie praktyczne, proste (np.: matematyka)

-          szczegółowe – największe zastosowanie praktyczne, złożone (np.: biologia, socjologia)

·         Comte twierdził, że w społeczeństwie istnieje harmonia, którą zakłócają przypadki patologiczne.

·         Wg Comte’a  podstawową jednostką w rzeczywistości społecznej jest rodzina – w niej dokonuje się przekazywanie wzorców społecznych.

·         Różnice między socjologią, a biologią -

-          język - wyróżnia społeczeństwo jako pewną całość funkcjonującą w określonej strukturze; dzięki niemu ma miejsce akumulacja kulturowa i możliwy jest consensus

-          religia – dostarcza pozytywnego wzoru zachowań, bez niej nie byłoby porządku społecznego; dla Comte’a stanowi ona jednoczącą wizję świata.

-          podział pracy – wynika z porządku społecznego opartego na religii, jednostki poprzez pracę realizują się i nabywają indywidualnych uzdolnienień

·         Doktryna normatywna (wynikająca z religii nauki – tzn. jak należy postępować)

-          przedstawiciele nauki najlepiej wiedzą jak należy kierować społeczeństwem, by wykorzystać jego możliwości

-          społeczeństwem będą rządzić inżynierowie społeczni, opierając się na nauce

·         Pozytywistyczny wzór uprawiania socjologii (wg Szackiego):

-          Antykrytycyzm tj. budowanie idealnej wizji społeczeństwa, krytyka poprzez to „jak powinno być”

-          Fenomenalizm - najważniejsze jest to co doświadczamy tzn. fenomen – zjawisko; doświadczenie stoi przed koncepcją

-          Przyrodoznawstwo - nauki przyrodnicze mają być wzorem dla socjologii

-          Badanie faktów społecznych jako rzeczy, wiara, że badacz jest niezależny od rzeczywistości

-          Antynormatywizm - nie ocenianie społeczeństwa ze względu na jakieś wartości, nie moralizowanie

-          Inżynieria społeczna - badania powinny prowadzić do możliwości dokonywania zmian społecznych

1

Wykłady z socjologii klasycznej

(c) Yareth