AZTEKOWIE

Po upadku imperium Tolteków około roku 650-700 n.e. powstawało wiele większych i

mniejszych państw pozostających w stanie ciągłych wojen, aż do początków XV wieku.

Znajdował się wśród nich niewiele znaczący lud, błędnie zwany azteckim, podczas gdy

poprawna nazwa brzmi Mexica. Przybył wraz z pochodząca z różnych regionów falą

emigrantów, którzy zniszczyli imperium Tolteków i osiedlili się na jego ruinach. Około II

połowy XIII wieku lud Mexica zajął Valle de Mexico . W rzeczywistości cały obszar

zajmowali po części potomkowie dawnych Teotihuakanów, a po części nowi przybysze.

W roku 1276 Aztekowie (Mexicas) osiedlają się w Chapultepec, gdzie zamieszkują aż do

przegrania straszliwej bitwy, kiedy to jako jeńcy, pognani zostali do Culhuacan, w którym

rządziła dynastia wywodząca się od Tolteków. Zwycięzcy ofiarowali ludowi Mexica ziemie

w pobliżu Tizapan, licząc na jego szybkie wymarcie z powodu żyjącej tam ogromnej ilości

węży. Okazało się jednak, że Aztekowie, jak podaje kronika, ucieszyli się na widok węży i

zjedli je z apetytem.

W roku 1325 Aztekowie osiedlają się na niewielkiej wyspie, będącej częścią archipelagu na

jeziorze Texoco, która z czasem przekształciła się w miasto Tenochtltlan. Fakt ten świadczy o

ich trudnej sytuacji, ale jednocześnie ukazuje ich wiarę, męstwo i upór. Ze względu na

niewielką atrakcyjność wyspa sporadycznie tylko bywała zamieszkała i nie należała do

żadnego z okolicznych królestw. Wydaje się, że Aztekowie byli wasalami najpotężniejszych

wówczas Tepaneków z Azcapotzalco.

W roku 1376 Aztekowie mają już swojego władcę w osobie Culhuacana, potomka

królewskiego rodu Tolteków. Z czasem ten szczegół okazał się istotny. Za panowania

czwartego króla, Itzcoatla, rządzącego w latach 1427-1440, w połączeniu z innymi potęgami

zwyciężają Tapaneków. Od tej chwili Aztekowie są naprawdę niepodlegli i wkraczają na

drogę mocarstwowości. Faktycznym twórcą imperium jest Moctezuma I, który króluje do

roku 1469. Był to człowiek prawdziwie utalentowany. Zwycięskie kampanie zaprowadziły go

aż do centrum dzisiejszego stanu Veracruz i na tereny Misteków w Oaxaca. Moctezuma był

nie tylko wielkim zdobywcą, lecz także organizatorem nowego państwa, budowniczym i

protektorem sztuk. Sprowadził znakomitych architektów z Chalco, aby wybudowali miasto

oraz sławnych złotników misteckich, aby wyrabiali wspaniałą biżuterię, która w XVI wieku

zadziwiła Europę. Chaty zastąpiono budynkami z kamienia, konstruowanymi już zgodnie z

opracowanym planem miasta. Trzech bezpośrednich następców Moctezumy znacznie

rozszerzyło imperium, doprowadzając je aż do granicy z dzisiejszą Gwatemala. Czwarty,

Moctezuma II został wybrany w roku 1502 cesarzem. Mógł być dumny z sukcesów swego

rodu i ludu. W ciągu piętnastu pokoleń to nędzne i porzucone plemię stało się niezwykle

potężne. Moctezuma przyjmował, że wszystko było darem wielkiego boga Huitzilopochtli i

że spełnia się dawna, ale nie zapomniana przepowiednia, w której bóg powiedział: "Uczynię

was władcami i królami gdziekolwiek bylibyście na świecie. Gdy staniecie się królami,

będziecie mieli niezliczonych wasali, którzy będą wam płacić daniny... o tym wszystkim

przekonacie się, ponieważ takie jest w rzeczywistości moje zadanie i po to zostałem tu

przysłany". Moctezuma istotnie rządził cesarstwem wielkości nowożytnych Włoch, w skład

którego wchodziły różnorodne regiony geograficzne i klimatyczne, a zamieszkujący je ludzie

mówili wieloma językami. Penetracja handlu i wpływ ludu Mexica posunęły się jeszcze dalej.

Moctezuma miał wystawny dwór, był walecznym wojownikiem i Wielkim Kapłanem boga

Huitzilipochtli. Jednak jego wytworność, szczodrość i wiara w przeznaczenie, zrodziły brak

zdecydowania i słabość, które ujawnił przed Cortesem. Najwspanialsze cechy okazały się

zgubne zarówno dla samego Moctezumy, jak i dla cesarstwa.

8 XI 1519 do azteckiej stolicy wkroczył H. Cortés, , uroczyście witany przez Montezumę II,

który wierzył, że hiszpański konkwistador jest wcieleniem boga Quetzalcoatla. Aztecki

władca został uwięziony przez Hiszpanów, którzy postanowili opanować miasto i zdobyć

zgromadzone w nim złoto. Podczas wyjazdu Cortésa do Veracruz pozostawiony w

Tenochtitlánie P. de Alvarado dokonał masakry Indian (w tym kobiet i dzieci)

zgromadzonych na uroczystości ku czci Tezcatlipoki i dokonał rabunku świątyni. Wybuchło

masowe powstanie ludności Tenochtitlánu, w wyniku walk Hiszpanie ponieśli dotkliwą

klęskę i zostali wyparci z miasta (29 VI 1520, podczas tzw. Noche Trista - "smutnej nocy").

W czasie powstania zginął Montezuma II, prawdopodobnie ukamienowany przez swych

poddanych. Ponowny szturm na Tenochtitlán Cortés podjął w 1521. Miasto, bohatersko

bronione przez młodego władcę Cuahtémoca , poddało się Hiszpanom 13 VIII 1521, po 3

miesiącach krwawych walk. Zdobywcy zniszczyli Tenochtitlán, zakładając na jego ruinach

miasto Meksyk, a na podbitych terenach utworzyli 1522 Nową Hiszpanię (Nueva Espana,

późniejsze wicekrólestwo), której namiestnikiem został Cortés.

Ogólna historia Meksyku

Początki cywilizacji meksykańskiej sięgają kilkunastu tysięcy lat, a najdawniejsze ślady życia

ludzkiego odkryte w miejscowości Tlapacoya pochodzą prawdopodobnie sprzed około

dwudziestu pięciu tysięcy lat. Ludność miejscowa, z którą zetknęli pierwsi odkrywcy

hiszpańscy, pojawiła się na tych terenach przed wieloma tysiącami lat migrując

przypuszczalnie z różnych rejonów Azji przez terytoria dzisiejszej Kanady i Stanów

Zjednoczonych. Wędrówki tych ludów trwały wiele tysiącleci i powodowane były różnymi

przyczynami, takimi jak : zmiany klimatu, klęski żywiołowe, wojny i poszukiwanie nowych

przestrzeni życiowych. W czasie migracji dochodziło do mieszania się różnych grup ludności,

zaniku i tworzenia się nowych kultur i cywilizacji. Pierwotna ludność terytorium Meksyku

trudniła się prawdopodobnie zbieractwem i łowiectwem. Następnym etapem przemian

cywilizacyjnych było przejście do osiadłego trybu życia i wprowadzenie uprawy kukurydzy i

fasoli. Kukurydza odegrała bardzo ważną rolę w rozwoju cywilizacyjnym Meksyku;

prawdopodobnie z tego rejonu uprawa jej rozszerzyła się na północ i południe kontynentu

amerykańskiego. Podobnie jak pszenica w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie,

kukurydza stała się podstawą wyżywienia ludności Meksyku. Jedną z pierwszych kultur, jakie

rozwinęły się nad Zatoką Meksykańską, była kultura Olmeków. Na obszarze około 18 tys.

kilometrów kwadratowych powstało wiele osiedli olmeckich zlokalizowanych na pograniczu

dzisiejszych stanów Veracruz, Tabasco, Oaxaca i Chiapas. Archeolodzy, prowadzący badania

siedlisk olmeckich w Tres Zapotes, San Lorenzo, La Venta i Monte Alban, znajdują coraz to

nowe ślady kultury materialnej o wysokim stopniu rozwoju.

Druga wielka epoka w starożytnych dziejach Meksyku, zwana w najnowszej historiografii

klasyczną, trwała od I do IX wieku n.e. Jej okres początkowy, zdominowany przez kulturę

miasta Teotihucan, trwa...